Huyện Vụ Bản là vùng đất “địa linh nhân kiệt”, nơi sinh ra những con người hiền tài, góp phần dựng xây quê hương, đất nước, như trạng nguyên Lương Thế Vinh, nhạc sỹ Văn Cao, Thượng tướng Song Hào, nhà thơ Nguyễn Bính. Đồng thời cũng là nơi hội tụ của những dòng chảy văn hóa, lịch sử. Do vậy, trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, bám sát sự chỉ đạo của Trung ương và của tỉnh, Huyện ủy – HĐND – UBND huyện chú trọng gìn giữ và phát huy giá trị của các tên gọi truyền thống gắn với địa danh xưa, thể hiện sự trân trọng đối với giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống.

Khu trung tâm huyện Vụ Bản hiện nay

Xã Vụ Bản sẽ là đơn vị hành chính mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 địa phương là Thị trấn Gôi, xã Tam Thanh và xã Kim Thái. Tên gọi Vụ Bản không xa lạ với người dân trong vùng, bởi đây là tên của huyện. Huyện Vụ Bản xưa kia có tên gọi là Thiên Bản. Thời Hùng Vương, huyện có tên là Bình Chương thuộc bộ Lục Hải, thời Hán thuộc quận Giao Chỉ. Thời Lý, huyện Thiên Bản nằm trong phủ Ứng Phong. Đến thời Nguyễn, Tự Đức năm thứ 14 (1861) đổi tên thành huyện Vụ Bản. Đây là vùng đất cổ, đất đai tương đối ổn định. Dọc phía tây huyện có các dãy núi đất lẫn đá chạy từ Bắc xuống Nam với sáu ngọn núi: Núi Ngăm, núi Tiên Hương, núi Báng, núi Lê, núi Gôi và núi Hổ. Dấu vết người nguyên thuỷ tìm thấy tại các khu vực núi này minh chứng Vụ Bản là một trong những cái nôi sinh ngụ của người Việt cổ, khí thiêng sông núi đã hình thành và hun đúc nên truyền thống quý báu của người dân nơi đây. Đã từ lâu huyện Vụ Bản được Nhân dân cả nước biết đến với Chợ Viềng xuân và Lễ hội Phủ Dầy.

Người dân Vụ Bản hiếu học, cần cù lao động, kiên cường dũng cảm chống giặc ngoại xâm, thuỷ chung tình nghĩa trong cuộc sống, có tinh thần tự lực tự cường và ý thức cộng đồng sâu sắc, luôn kế thừa và phát huy truyền thống cha ông, làm rạng danh quê hương, đất nước. Truyền thống đó như sợi chỉ đỏ nối liền quá khứ với hiện tại, tạo nên sức sống, trí tuệ, khí phách của người dân Vụ Bản “Địa linh nhân kiệt”. Vì vậy, tên Vụ Bản không chỉ là tên một địa danh, mà còn là một biểu tượng văn hóa, giáo dục cần được gìn giữ. Việc lưu giữ tên gọi Vụ Bản không chỉ là hành động gìn giữ di sản ngôn danh, mà còn là cách người dân hôm nay tiếp nối niềm tự hào quê hương, hướng tới tương lai từ nền tảng lịch sử. 

Cùng với xã Vụ Bản, từ ngày 1/7 tới đây,  xã Liên Minh sẽ là đơn vị hành chính mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 địa phương là Liên Minh, Vĩnh Hào và Đại Thắng. Xã Liên Minh nằm ở phía Nam của huyện Vụ Bản, dọc theo tuyến đường sắt Bắc Nam, phía Đông giáp xã Thành Lợi, Đại Thắng, phía Nam giáp xã Vĩnh Hào. Nhắc đến tên xã Liên Minh, mọi người sẽ nghĩ đến đây là vùng quê giàu truyền thống cách mạng, hiếu học, là nơi thành lập chi bộ đảng đầu tiên của huyện. Nơi sinh ra những người con ưu tú, có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc như: nhà cách mạng Nguyễn Phúc ; Thượng tướng Song Hào; đồng chí Nguyễn Cơ Thạch - Nguyên Ủy viên Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng - Bộ trưởng Bộ ngoại giao - Người lãnh đạo khởi nghĩa giành chính quyền ở Lương Kiệt, Hào Kiệt và huyện Nghĩa Hưng. Đây cũng là quê hương của những nhà văn, nhà thơ, nhạc sỹ nổi tiếng, như: nhà văn Vũ Tú Nam - Nguyên tổng thư ký hội nhà văn Việt Nam và đặc biệt là Nhạc sỹ Văn Cao người sáng tác bài Tiến quân ca đã trở thành Quốc ca Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ghi nhận những đóng góp của cán bộ và Nhân dân trong xã, xã Liên Minh được Nhà nước 2 lần phong tặng Danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và 15 năm xây dựng đổi mới. Trong công cuộc đổi mới xây dựng đất nước, năm 2015 xã Liên Minh nằm trong tốp đầu các xã, thị trấn về đích xây dựng nông thôn mới, năm 2019 xã được công nhận xã đạt chuẩn NTM nâng cao. Năm 2023, xã được UBND tỉnh công nhận xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Cùng với xã Liên Minh, xã Đại Thắng, xã Vĩnh Hào cũng là những vùng quê giàu bản sắc văn hóa truyền thống, nhân dân anh dũng trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất. Do vậy, việc gắn kết 3 xã Liên Minh, Đại Thắng và Vĩnh Hào lấy tên là xã Liên Minh không chỉ là đặt tên cho một đơn vị hành chính mới, mà còn lưu giữ hồn cốt văn hóa và truyền thống của quê hương để các thế hệ sau tự hào và tiếp nối truyền thống văn hóa, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.

 Cũng từ 1/7/2025, xã Minh Tân sẽ là đơn vị hành chính mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 2 địa phương là xã Minh Tân và xã Công Hòa; xã Hiển Khánh sẽ là đơn vị hành chính mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 địa phương là xã Hiển Khánh, xã Hợp Hưng, xã Trung Thành và xã Quang Trung.

Trong quá trình thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, huyện nhà đã tiến hành tinh gọn bộ máy hành chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, từ 18 đơn vị hành chính cấp xã, UBND huyện đã tiến hành sáp nhập và điều chỉnh để hình thành 4 đơn vị hành chính mới. Khi tổ chức lấy ý kiến nhân dân về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, các cấp, các ngành trong huyện đã tập trung đẩy mạnh tuyên truyền tạo sự đồng thuận, ủng hộ, thống nhất cao về nhận thức và hành động trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; chủ động theo dõi biến động cử tri để tổng hợp danh sách bảo đảm đầy đủ, chính xác; các tổ công tác lấy ý kiến nhân dân trên địa bàn huyện đã phát huy vai trò, trách nhiệm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.  Việc triển khai tuân thủ đúng hướng dẫn của Chính phủ, chú trọng hàng đầu yếu tố văn hóa, lịch sử truyền thống trong việc đặt tên đơn vị hành chính mới  đã nhận được sự đồng thuận cao từ nhân dân. Toàn huyện đã có 41.858 cử tri đại diện hộ gia đình đồng ý với việc sắp xếp ĐVHC cấp xã đạt tỷ lệ 95,96%. Việc sắp xếp này không chỉ giúp giảm bớt bộ máy hành chính, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý, điều hành công việc ở cấp xã. Các tên gọi mới được lựa chọn không chỉ phản ánh sự thay đổi về mặt hành chính mà còn mang đậm ý nghĩa lịch sử và văn hóa, là những địa danh có bề dày lịch sử, phản ánh sự gắn kết giữa quá khứ và hiện tại. 

Huyện Vụ Bản hôm nay đang bước vào một thời kỳ phát triển mạnh mẽ. Với quyết tâm và tinh thần đoàn kết, mỗi người dân trong huyện đang góp phần xây dựng một tương lai tươi sáng cho quê hương mình. Mỗi tên gọi mới không chỉ là dấu hiệu của sự đổi mới mà còn là niềm tự hào, là khát vọng vươn lên của người dân nơi đây. Việc lựa chọn tên gọi xã sau sáp nhập đã được thực hiện cẩn trọng, khoa học, phù hợp với quy định để bảo đảm tính thống nhất, giữ gìn được giá trị văn hóa, lịch sử, thể hiện được bản sắc riêng của từng địa phương. Khi "Ý Đảng hợp với lòng dân", các xã sau sáp nhập chắc chắn sẽ tiếp tục vươn lên mạnh mẽ, xây dựng một đơn vị phát triển bền vững. Rồi đây những tên gọi gắn liền với lịch sử, sẽ tỏa sáng, dẫn đường cho những bước đi vững chãi vào tương lai, góp phần làm sống dậy những giá trị gốc rễ, tạo bước chuyển mình trong quản lý hành chính cũng như phát triển quê hương, đất nước. 

Hải Vân