Đồng chí Trần Văn Đạt, tên hoạt động cách mạng là Phạm Văn Xô hay còn gọi là Hai Xô, sinh năm 1910 trong một gia đình nông dân nghèo tại làng Phú Cốc (xã Minh Thuận, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định). Nhà nghèo, không được học hành, thường theo anh đi làm thuê. Năm 13 tuổi, Trần Văn Đạt theo người làng lên làm phu ở mỏ kẽm Đầm Hồng (Tuyên Quang). Năm 14 tuổi, Trần Văn Đạt lại sang mỏ than Cẩm Phà (Quảng Ninh) làm "nhau" đội than để kiếm sống, Cuộc sống cơ cực, phải tìm cách trốn về Hà Nội, vào học việc ở một tiệm may. Năm 1926, Trần Văn Đạt vào làm thợ may ở Nam Kỳ. Ba năm sau kinh tế khủng hoảng, nhiều tiệm may bị phá sản, lại thất nghiệp, chuyển sang học làm thợ đóng giầy, giữa lúc này, Đạt tiếp xúc với các đồng chí Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội đang đi "vô sản hoá", được các đồng chí tuyên truyền cách mạng, dạy chữ quốc ngữ, Trần Văn Đạt tích cực hoạt động Công hội Đỏ do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Năm 1930, Trần Văn Đạt được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam, tích cực hoạt động, tham gia lãnh đạo các cuộc biểu tình, bãi công đòi quyền lợi cho công nhân, rải truyền đơn, treo cờ cách mạng. Năm 1931, đồng chỉ Đạt bị mật thám bắt giam, bị tra tấn dã man, nhưng đồng chí kiên quyết không khai, không có chứng cớ chúng buộc phải thả ra.

Đồng chí tiếp tục hoạt động, Đầu năm 1932, Pháp điên cuồng khủng bố cách mạng, đồng chí Đạt buộc phải sang hoạt động ở Viêng Chăn (Lào), bắt liên lạc được với các đồng chí cách mạng Lào của Đảng Cộng sản Đông Dương, liên lạc thêm với nhiều Đảng viên ở trong nước chạy sang, tập hợp nhau cùng hoạt động, tiến tới thành lập xứ Ủy Lào của Đảng Cộng sản Đông Dương. Đồng chí được tham gia xứ Ủy, đã phối hợp hoạt động với Ban công tác hải ngoại của Đảng, góp phần phục hồi cơ sở Đảng trong nước.

Tháng 3 năm 1935, Đảng bộ Lào cử đồng chí Trần Văn Đạt đi dự Đại hội Đại biểu Đảng cộng sản Đông Dương lần thứ nhất ở Ma Cao (Trung Quốc). Đại hội có 12 đại biểu, đồng chí Đạt góp sức cùng các đại biểu phân tích tình hình, thảo luận xây dựng Nghị quyết và các tài liệu của Trung ương Đảng, đưa Đại hội đến thành công. Đồng chí bí mật đưa Nghị quyết Đại hội trở về, không may bị mật thám Thái Lan bắt, kết án 10 năm tù ở Băng Cốc. Năm 1945, được ra tù, đồng chí tiếp tục hoạt động ở trong Việt kiều ở Thái Lan. Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, rồi kháng chiến chống thực dân Pháp của ba nước Đông Dương bùng nổ, đồng chí được Đảng cử hoạt động ở Lào và Campuchia, vận động kiều bào và nhân dân Lào, Campuchia đoàn kết chống kẻ thù chung. Năm 1959, đồng chí Đạt cùng đoàn đại biểu miền Nam ra dự Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 15 bàn về công tác miền Nam. Đồng chí ở lại học tập một thời gian rồi trở về miền Nam công tác tài chính cho xứ Ủy. Năm 1960, tại Đại hội toàn quốc lần thứ ba của Đảng họp tại Hà Nội, đồng chí Trần Văn Đạt được bầu vắng mặt vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, là ủy viên Thường trực Trung ương cục miền Nam, phụ trách công tác kinh tế tài chính, kiêm chủ nhiệm Hội đồng cung cấp tiền phương. Năm 1975, đại thắng mùa xuân, Hòa bình thống nhất đất nước, đồng chí Trần Văn Đạt được cử làm Trưởng ban kinh tế. Đại hội lần thứ IV của Đảng, đồng chí được bầu là Phó Trưởng ban Kiểm tra Trung ương Đảng. Năm 1983, đồng chí nghỉ hưu tại thành phố Hồ Chí Minh. Đồng chí được tặng thưởng huy hiệu 75 tuổi Đảng và Huân chương Sao Vàng cao quý.

Phòng VHTT sưu tầm,soạn và giới thiệu

Theo Địa chí Văn hóa huyện Vụ Bản